Wind of change

De wind huilt onophoudelijk. Dat is het eerste wat opvalt in Patagonië – en ook het laatste. Hij dwingt je in een gebukte houding, sjort hardnekkig aan loszittende kleding en op elke centimeter onbedekte huid voel je hem snijden. Zijn gefluit is overal. Toen, nu en morgen.

Want dat was altijd al zo: de wind bepaalde de scheppingsverhalen van de inheemse volken, die daar al leefden lang voordat Europeanen überhaupt durfden te dromen over dergelijke verre oorden. Zo geloofden de Tehuelche en Aónikenk dat de wind uit het zuchten van het eerste levende wezen is ontstaan, nog voor licht en land. Ook de ervaringen van de eerste westerse ontdekkers werden bepaald door het natuurgeweld. Toen Ferdinand Magellaan in 1520 met zijn schip Patagonië naderde, stormde het zo erg dat de Spaanse regering probeerde om de Britse piraten met een afleidingsmanoeuvre op afstand te houden. Ze verspreidde het nieuws dat de wind een heel eiland had verschoven, dat vervolgens de Straat Magellaan blokkeerde. 

Ongeveer 400 jaar later schrijft de Chileense Gabriela Mistral: “De wind in Magallanes is een vloek en een zegen tegelijk. Hij is de heerser over de regio en heeft die volgens zijn grillen gevormd.” De dichteres is in 1945 de eerste Latijns-Amerikaanse winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur – en ook op haar heeft de Patagonische wind diepe indruk gemaakt. “Voor elke gewone sterveling is de wind een schouwspel, maar voor mij niet, ik voelde grote angst. We kunnen ons allemaal wel herinneren dat we als kind tegelijk geïntrigeerd en bang waren. We meden de wind. Maar tegelijkertijd daagden we hem uit.”

De wind is er altijd, fluit dagelijks zijn stormachtige liederen en doorstaat de tand des tijds.

Onze auto is een Porsche Panamera Turbo S E-Hybrid in Papayametallic, die zijn modelnaam deels dankt aan deze uitzonderlijke weg. Maar het is geen gewone hybride. Tijdens onze reis wordt hij enerzijds aangedreven door regionaal geproduceerde eFuels en anderzijds door groene stroom. Twee duurzame technologieën samengebracht in één auto. Zo ontdekken we Patagonië – en tegelijkertijd de mobiliteit van morgen.

Na slechts 16 kilometer verlaten we de Panamericana, die verder in de richting van Rio Gallegos in Argentinië loopt, en rijden we dieper het Chileense deel van Patagonië in. Vlak land, zover het oog reikt. Steeds weer stuiten we op overblijfselen uit vervlogen tijden, zoals de Estancia San Gregorio, een oude farm, bewijs van de laatste economische hoogtijdagen van de regio. Eind 19e eeuw werden de inwoners van dit gebied welvarend dankzij de schapenhouderij. De gebouwen van de Estancia lagen midden in een 1.400 vierkante meter groot landgoed. Maar met de opening van het Panamakanaal in 1914 ging het economisch zeer snel bergafwaarts. Tot 1970 werd het merendeel van het bedrijf successievelijk opgeheven. Een illustratief proces voor de dynamiek van de regio. Maar de wind bleef. Permanent. Onveranderd.

Na een kort stukje rijden, langs een bord dat waarschuwt voor overstekende nandoes (het Zuid-Amerikaanse neefje van de struisvogel), bereiken we de kruising naar de Ruta 9 – beter bekend als de Ruta del Fin del Mundo: de ‘Weg naar het einde van de wereld’. Hier rijden we richting Haru Oni, de nieuwe productiefaciliteit waarin Porsche deelneemt en waar regionaal en duurzaam eFuels worden geproduceerd. Nu volgt misschien wel een van de meest uitzonderlijke tankbeurten van ons leven.

De horizon lijkt hier heel ver weg, de wegen lopen kaarsrecht, wolken jagen snel langs de hemel. We zijn op de Patagonische hoogvlakte, waarvan Charles Darwin in 1833 verslag deed toen hij vijf jaar lang de wereld rondreisde op de HMS Beagle. “De hoogvlakten zijn grenzeloos, want ze zijn nauwelijks te doorkruisen en daarom onbekend”, schreef de natuuronderzoeker. “Ze worden gekenmerkt door het feit dat ze eeuwenlang hebben bestaan zoals ze nu zijn, en het lijkt erop dat er ook in de toekomst geen grenzen zullen bestaan.”

De veranderingen van nu zou je kunnen vergelijken met de komst van de pioniers meer dan 100 jaar geleden die de eerste schapen meenamen. “Dat heeft toen het economische systeem van de regio veranderd”, legt Dick Leigh uit. “Iets soortgelijks zou hier nu met de eFuels kunnen gebeuren.”

We rijden verder naar het noorden, langs Puerto Natales en een fjord genaamd Seno Última Esperanza, Fjord van de Laatste Hoop. Dan rijden we dwars door het nationaal park Torres del Paine. Na elke bocht ontdekken we steeds weer een andere hoge bergtop, een gletsjer, meer, rivier of een waterval in een indrukwekkende azuurblauwe of smaragdgroene tint. Torres del Paine wordt vaak het achtste wereldwonder genoemd en verdient deze titel meer dan vele andere plekken. De regio is zo wild, afgelegen en vreemdsoortig dat ze nog rond de eeuwwisseling het startpunt was van de laatste serieuze expedities op zoek naar reusachtige eigenlijk allang uitgestorven dieren uit de ijstijd. Hier worden ook steeds weer nieuwe fossielen ontdekt. Recentelijk, in 2022, maakten onderzoekers de eerste volledige opgraving van een drachtige ichthyosauriër wereldkundig.

Nu zweven er gigantische andescondors met een spanwijdte van maar liefst drie meter moeiteloos boven de bergtoppen. We stoppen met de Panamera en kijken naar drie poema’s die een net gevangen guanaco, de Zuid-Amerikaanse lama, in het struikgewas trekken. Het lijkt erop dat we nu echt aan het einde van de wereld zijn gekomen, want de weg verdwijnt langzaam in het niets. Even verderop kijken we naar de gaucho’s van de Estancia Cerro Guido die op hun paarden grote schaapskuddes over de Patagonische hoogvlakte drijven. Het verglijden van de tijd is hier nauwelijks merkbaar, verleden en heden vervagen. Vroeger was veel net als nu. Patagonië was het stormachtige einde van de wereld – toen een gevaarlijke plek die uitgroeide tot het centrum voor gewaagde expedities. Nu begint hier een nieuw tijdperk vol ontdekkingen.

Onophoudelijk huilt de wind. Maar hij boezemt geen angst meer in, zoals Gabriela Mistral de wind ervoer. Hij is de drijfveer voor de toekomst – een symbool van hoop.