Icon: Houtwerk
Lichtgewicht is troef. Vanaf de tweede helft van de jaren 1960 was dit ongeveer het motto in de ontwikkeling bij Porsche.
Een sportwagen waarbij de gewichtsbesparing op de spits werd gedreven, was de Porsche 908/03 Spyder uit 1970. In twee prestigieuze races maakte hij furore: de Targa Florio op Sicilië en de 1.000-kilometerrace op de Nürburgring-Nordschleife. Als je in de cockpit onder het windscherm kijkt, zie je hoe gedetailleerd men in die tijd te werk ging: de dunne stabilisatorstang, het stuur, de toerenteller, de kuipstoel, de pedalen – overal domineren lichte materialen als plexiglas, aluminium, kunststof en ook een beetje leer. En hout, want op de versnellingspook zit een bolvormige knop van mahonie.
“De pookknop van de sportwagens had in die tijd ongeveer een inhoud van 33,5 kubieke centimeter”, legt Peter Falk uit. De nu 92-jarige gaf in de jaren 1960 leiding aan de afdeling Concept- en Raceontwikkeling bij Porsche. Het soortelijk gewicht gaf de doorslag bij de keuze van het materiaal. Aluminium (2,7 g/cm³), magnesium (1,8 g/cm³) of kunststof (1,4 g/cm³) zijn veel zwaarder dan mahonie met circa 0,7 g/cm³. Ook door de speciale structuur is hout een uniek materiaal. Waar dezelfde pookknop van aluminium maar liefst 90 gram zou wegen, weegt de mahoniehouten knop van de 908/03 slechts 24 gram. Een gewichtsbesparing van bijna 70 procent.
“Het was natuurlijk een idee van Ferdinand Piëch”, aldus Peter Falk. “Hij heeft tal van lichtgewichtmaatregelen geïnitieerd.” In 1963 was Piëch in dienst gekomen van het bedrijf, vanaf 1965 was hij hoofd van de afdeling Ontwikkeling. Naast een verbeterde aerodynamica was ‘leichtbau’ het thema, waarvan hij altijd dacht dat het een grote impact zou hebben – en dat de ontwikkelaars bij Porsche steeds weer voor grote uitdagingen plaatste. 80 pk meer vermogen in de zescilinder racemotor door circa 50 kilogram minder gewicht? Een gewichtsbesparing van 14 gram bij de contactschakelaar? Kan het deksel van de zekeringskast worden weggelaten? Welke sportwagen ook aan Ferdinand Piëch voor inspectie werd gepresenteerd, het ging altijd om elke gram. Ook bij de 908/03, die hij vanwege zijn lage gewicht en souplesse ‘wezel’ noemde. De pookknop van mahonie is het ultieme voorbeeld van de ‘leichtbau’-filosofie van die tijd.
Tot 1971 zat de houten knop in de cockpit van veel racewagens. Bij de bergrace van het Europees kampioenschap gold vanaf 1967 geen minimumgewicht meer en dus begon het in de ‘leichtbau’-keuken te borrelen. Bij de 908/03 stonden de ontwikkelaars voor een bijzondere uitdaging: de extreem lichtgewicht constructie van de bergwagen omzetten naar een sportwagen voor langeafstandsraces. De 908/03 Spyder verscheen in 1970 bij de Targa Florio aan de start met 545 kilogram en 257 kW (350 pk) uit een 3-liter achtcilinder motor – en won. Op de Nürburgring werd dat huzarenstukje opnieuw opgevoerd. Mede dankzij de bolvormige knop van mahonie. De pookknop van mahonie dook steeds weer op in de geschiedenis van Porsche, als een vaste waarde, vooral als het om de allerlaatste gram gaat.
Ook buiten het circuit leeft de ‘leichtbau’-filosofie tot op heden voort. Steeds weer plaatst Porsche een houten pookknop, inmiddels van walnoot, als herkenningsteken op de pook van de handgeschakelde versnellingsbak. In de Carrera GT, de supersportwagen met middenmotor uit 2002. Of in de huidige 911 Carrera T (992), die lichtgewicht onderdelen combineert met een sportief chassis met handgeschakelde versnellingsbak, wat resulteert in een zeer emotionele rijbeleving.
