Thuis als inspiratiebron

“Elke ontmoeting vormt ons.” Nelson Makamo

De reis naar de oorsprong van Nelson Makamo’s poëtische kunst leidt naar Modimolle in de provincie Limpopo. In het noorden van Zuid-Afrika verschuilt het township zich in de uitlopers van het Waterbergmassief. Makamo is hier geboren in 1982. Vol voorpret zit hij achter het stuur van zijn nieuwe Porsche 911 Carrera en stuurt hij deze behoedzaam over de onverharde weg.

Makamo is bijna thuis om zijn moeder te omhelzen. “Ik wil dat zij de eerste is die op de passagiersstoel gaat zitten.” Het was tenslotte Emily Mapula Maoto die het creatieve talent van haar zoon al heel vroeg herkende. Zij gaf hem zijn eerste schildergerei en stimuleerde hem zoveel als de bescheiden omstandigheden dat toelieten.

“Kinderen moeten begrijpen dat hun dromen een kans hebben.” Nelson Makamo

Makamo kon grafische kunst studeren aan de gerenommeerde Artist Proof Studio in Johannesburg, zo’n tweehonderd kilometer naar het zuiden, en ontwikkelde daar zijn eigen stijl. Regionale tentoonstellingen werden gevolgd door internationale presentaties in Europa en de Verenigde Staten. Bekende persoonlijkheden zoals Oprah Winfrey, Annie Lennox en Giorgio Armani kochten zijn schilderijen. In 2019 creëerde hij een bewegend beeld voor de cover van Time. De uitgave is getiteld The Art of Optimism – “de kunst van het optimisme” – en toont zijn toentertijd elfjarige nichtje Mapule Maoto. Haar oogopslag boeit de kijker onmiddellijk, haar ogen zijn omlijst door een gestileerde bril als universeel symbool van slimheid.

Makamo’s werk concentreerde zich lange tijd op kinderen. Hij is er vast van overtuigd dat ieder mens geboren wordt met een bepaalde genialiteit. Alleen de ontwikkeling daarvan wordt bepaald door de omgeving waarin men opgroeit. Hij legt uit: “Later in het leven vergeten we soms het wonderlijke dat in het mens-zijn schuilt. Kinderen ontdekken dat nog zonder vooroordelen.” Als hij ze schildert, gaat het hem niet om een natuurgetrouwe weergave. Hij wil de schoonheid van het eerste contactmoment vastleggen. De bebrilde kindergezichten hebben Makamo beroemd gemaakt. En net zoals de echte modellen volwassen zijn geworden, heeft ook hij zich verder ontwikkeld. Gebleven zijn de intensieve observaties van mensen, en zijn spontaniteit. Zijn schilderijen zijn ongepland. Op die manier slaagt hij erin om authentieke emotionaliteit over te brengen.

De voorbijrijdende 911 trekt niet alleen in Modimolle de aandacht. Het geluid, de exclusiviteit – plus de kunst. Want er staan kleurrijke personages vrolijk naast elkaar op zijn achterbumper. Makamo creëerde ze speciaal voor zijn nieuwe pronkstuk. “Ik wil iedereen die achter mij rijdt welkom heten en zeggen: het leven is prachtig!” licht hij toe. “Het leven is een reis – de mensen verbeelden het leven.”

Als kind werd de kunstenaar verliefd op het silhouet van de 911. “Ik wist: als ik ooit een sportwagen zou kunnen kopen, dan wordt het een Porsche.” Nu is het zover. Zijn bestelling ging veel verder dan de opties van de configurator. Voor Makamo werd zijn droomauto het kostbaarste canvas waarop hij ooit zijn kwast heeft gezet. Toen de Carrera in Johannesburg aankwam, liet de kunstenaar bepaalde onderdelen demonteren, zodat hij die in zijn atelier kon bewerken. Opvallend beschilderde onderdelen van het exterieur zijn de achterdiffusor en de buitenspiegels. Binnenin beschilderde hij het hele oppervlak van de rugleuningen en hij bracht kunstwerken aan op het dashboard, de middenconsole en de deuren. Hij liet al snel het oorspronkelijke idee varen om er stadia van zijn leven op af te beelden. Toen hij zijn verjaardag met zijn moeder in Modimolle vierde, besefte hij dat hij onderweg de belangrijkste mensen in zijn leven bij zich wilde hebben. Voor Makamo staan de afgebeelde personages dus voor echte personen. Maar in hun abstractie zijn zij vertegenwoordigers voor alle mensen. Iedereen moet zich erin kunnen herkennen.

“Tijdens het schilderen bracht ik veel tijd door met de afzonderlijke onderdelen en heb ze daarbij nader leren kennen. Hierdoor ontstond een nog grotere liefde voor de auto.” Hij noemt de onthulling van de weer in elkaar gezette auto een van de mooiste momenten van zijn leven. “Een opwindende ervaring die je voor geen geld kunt kopen.” 

Voor hem stond altijd vast dat de eerste tocht met zijn nieuwe kunstwerk naar Modimolle zou gaan. Om goede redenen: “Ik hoef mijn moeder of iemand anders niet te bewijzen dat ik succesvol ben. Maar ik wil iedereen laten zien hoeveel mijn bakermat mij heeft geïnspireerd. Het township kent me en ik draag het in me. Met dit ruimteschip van een auto wil ik de kinderen iets moois laten zien. Ik wil dat ze begrijpen dat ik bij hen hoor en dat hun dromen ook een rechtvaardiging en een kans hebben.” My Life in Motion – “mijn leven in beweging” – zo noemt Makamo zijn project 911. Porsche begeleidt het kunstzinnige proces onder de titel Paint Your Passion – “schilder je passie”.

“Het leven is een reis – de mensen verbeelden het leven.” Nelson Makamo

Makamo’s boodschap is geenszins dat je alles gemakkelijk kunt bereiken als je het maar wilt. “Picasso, Van Gogh, topatleten en beroemde musici – ze hebben allemaal geworsteld en het vaak moeilijk gehad. Ik wil kinderen motiveren om te leren en aan zichzelf te werken.” Niet alleen op school, maar van het leven en vanuit hun eigen nieuwsgierigheid. “Elke ontmoeting vormt ons, al is het maar een klein beetje. Het is onze diversiteit die ons wederzijds zo interessant maakt.” 

Nelson Makamo definieert thuis als de plaats van vrijheid voor persoonlijke ontwikkeling. Zo is hij opgegroeid. “Ik leerde het meest van mijn moeder. Ze heeft een groot hart, oordeelde nooit over mij, leerde me respect.” In zekere zin zat ze al in zijn rollende kunstwerk voordat ze voor het eerst instapte: pas als hij in Modimolle het portier opent, wordt het geschilderde woord Mma zichtbaar in de deurstijl – “moeder” in het Noord-Sotho, een van de elf officiële talen van Zuid-Afrika en de stem van zijn geboortestreek.