Vergezicht

Verandering te denken, te verwachten en te sturen is zijn vak. Normaal gesproken laat Martin Wezowski (49) het verleden links liggen, maar toen de pandemie zijn intensieve reisschema verstoorde, maakte hij een uitzondering en haalde hij zijn ooit geliefde maar inmiddels stoffige basgitaar uit de kelder van zijn appartement in Berlijn. “Enkele akkoorden” kon hij nog spelen. Een echo uit zijn eerste carrière, de muziek.

Wezowski speelde in zijn jonge jaren onder andere in de punkrockband Majestic. Dit was “de beste scholing” voor zijn huidige baan, zegt hij: “gewoon beginnen, experimenteren, zonder vast doel.” De luidruchtige aard van punkrock symboliseert voor hem permanente verandering. “Ook in mijn huidige rol gaat het erom de status quo voortdurend in twijfel te trekken en de managers in onze branche te prikkelen.”

Als hoofdontwerper en futurist van het strategiebureau voor technologie en operations bij de softwaregigant SAP houdt hij zich bezig met toekomstige trends en bedenkt hij strategieën voor het bedrijf. Zijn team legt rechtstreeks verantwoording af aan het bestuur van de afdeling Technologie en Innovatie bij SAP.

Wezowski heeft zich gespecialiseerd in positieve visies. De zelfbenoemde sciencefictionliefhebber laat dystopische toekomstvisies liever over aan anderen, zoals de “Masters of Disaster uit Hollywood”. Volgens hem hebben zij “de slechtst denkbare scenario’s al zo perfect uitgewerkt dat ze waar lijken te zijn”. De in Polen geboren Wezowski ontwerpt daarentegen toekomstvisies “waarnaar we verlangen. Met technologieën waarmee we willen leven, omdat we er iets aan hebben.”

De toekomst is altijd verrassend, zoals de coronacrisis bewijst, en verandering is een constante. “Vooral nu, omdat er geen generaties meer voorbijgaan voordat radicale veranderingen zichtbaar worden. Vroeger konden we de toekomst overlaten aan onze kinderen en kleinkinderen. Dat werkt niet meer omdat de toekomst steeds sneller dichterbij komt.”

De man die met zijn lange grijze haren oogt als een rockster is zelf als het ware een verpersoonlijking van verandering. Op veertienjarige leeftijd vluchtte hij, volgens een gedurfd plan van zijn ouders, uit Polen naar Zweden uit angst voor represailles van het communistische regime. Zweden was in die tijd voor het gezin het dichtstbijzijnde democratisch bestuurde land. Zonder een woord Zweeds te spreken, maakte Wezowski desondanks ambitieuze plannen. Oorspronkelijk wilde hij architect worden, maar koos uiteindelijk voor een technische studierichting. Hij besefte al snel dat dit niet zijn creatieve talenten aansprak en zocht die toen in de muziek. Toen er een homepage voor de band, T-shirts en de eerste cd-hoes moesten komen, nam hij dat graag op zich. “Dat waren mijn eerste ervaringen als ontwerper”, zegt hij daarover. Maar al snel maakte hij weer een ommezwaai: “Toen ik besefte dat het ontwerpen van objecten niet zo interessant was als het ontwerpen van toekomststrategieën.”

Als Senior Designer voor UX (user experience) bij Sony Ericsson kon Wezowski al zijn inmiddels verworven vaardigheden combineren. Van muziek tot design, van allerlei nieuwe media tot fotografie en nog veel meer. Hij kon zich inleven in consumenten en innovaties vanuit hun perspectief beoordelen. “Wat hebben mensen eraan?” was zijn uitgangsvraag en dat is precies de vraag die ook nu nog de enige relevante is voor deze professionele visionair.

Vanuit deze optiek ontwerpt hij voor SAP en hun bredere klantenkring een zienswijze op een menselijkere werkomgeving. “We hebben hiermee een nieuwe markt aangeboord”, merkt hij op.

Voor Wezowski is het essentieel om moderne technologieën te koppelen aan de menselijke dimensie. Wat mensen in hun werk ervaren en wat ze daarbij voelen. Dat is belangrijker dan alleen de nuchtere feiten: “Al bijna vijftig jaar drijft ons verdienmodel vooral op transacties, processen en functies”, licht hij toe. “De technische gegevens die hieruit voortkomen zijn ontzagwekkend. Maar waar zijn de ervaringsgegevens? Voor mij zit de magie juist in de combinatie van die twee.”

Voordat hij in 2013 bij SAP kwam, verhuisde hij voor twee jaar naar het Chinese Shenzhen om UX-strategieën te ontwerpen voor een technologiereus die zich klaarmaakte om de wereldmarkt te veroveren. Wezowski stelde het bedrijf voor om zelf systemen te ontwikkelen voor de eigen smartphones en elektronische apparaten. Een duidelijke strategie, maar positieve reacties bleven uit. “De prioriteit lag bij de volgende kwartaalcijfers, niet bij een strategie voor de lange termijn.”

Wezowski denkt helemaal niet in kwartalen. Hij gelooft niet in voorspellingen die alleen maar extrapoleren vanuit de bekende cijfers, gegevens en feiten. Deze houding is “zeer nuttig voor de dagelijkse bedrijfsvoering, maar volledig ongeschikt voor langetermijnvisies”, vindt hij. “De toekomst kan niet worden gebouwd op wat we al kennen.” Hij spreekt liever over de “derde horizon van de verbeelding”, wat zoveel betekent als eerst een ideale toekomstige wereld bedenken en vervolgens proberen dat toekomstbeeld te verbinden met het nu.

“De derde horizon berust op scenario’s, die we het liefst waar willen hebben.” Martin Wezowski

“De derde horizon berust op scenario’s die we het liefst waar willen hebben”, legt hij uit. “Wellicht ontbreekt nu de technologie daarvoor nog, maar we verbeelden ons dat die er wel komt. Wellicht is er nog geen vraag naar, maar we zijn er zeker van dat de reacties positief zullen uitvallen als we die technologie leveren.” Zijn leidend motief is de rol van pionier, actief de toekomst vormgeven. Hij jaagt zijn team, maar ook SAP-klanten graag schrik aan met de vraag: “Waarom zijn jullie over tien jaar nog relevant?” Wie daarop het antwoord schuldig moet blijven, is dat dan waarschijnlijk ook niet meer.

Bij SAP draait hij als ‘chef futurist’ als het ware aan de knoppen waar het gaat om de inrichting van toekomstige werkomgevingen.

Zijn diepste wens is om het begrip werk een nieuwe, intens menselijke definitie te geven. Wij mensen “gedragen ons na duizenden jaren nog steeds als jagers en verzamelaars – en zijn daarom druk met het invullen van Excel-sheets”, merkt hij schertsend op. “De meesten van ons zouden genieën kunnen zijn zoals Leonardo da Vinci, Albert Einstein, Marie Curie of Ada Lovelace, maar we hebben daarvoor nooit de tijd gekregen omdat we te druk waren met het organiseren van zoiets als logistiek, toeleveringsketens en productie.” Met andere woorden, werk waarin machines beter zijn.

Wezowski’s grote doel is daarom de “augmented me”, een door intelligente software verbeterde versie van jezelf. Hij noemt dit “humachine” (afgeleid van human machine) – een combinatie van machinale intelligentie en menselijke creativiteit. De automatische piloot van een vliegtuig is daarvan een voorloper. “Die helpt piloten zich te concentreren op de essentie.”

“Hoe zou het zijn,” vraagt de visionair zich af, “als er een machine zou zijn die mij leert kennen terwijl wij samen door het leven gaan?” Die zou kunnen helpen met de grote en kleine vragen van het leven, bijvoorbeeld het afraden van dat derde kopje koffie. Die zou kunnen herkennen wanneer opvattingen worden bepaald door vooroordelen en daarop wijzen. Of aanraden om belangrijke strategische beslissingen ’s morgens te nemen, omdat we ’s avonds misschien te gestrest zijn. “Dat is emotionele intelligentie”, vindt Wezowski.

Hij heeft dan ook hoge verwachtingen van het strategische partnerschap dat Porsche en SAP in oktober 2019 zijn aangegaan. Dergelijke allianties tussen toonaangevende bedrijven zijn inherent belangrijk: “Je hebt partners nodig die je kunnen laten zien wat je niet weet of waaraan je niet hebt gedacht.” Dat leidt tot nieuwe realiteiten, die “soms echt onaangename, maar zeer zinvolle waarheden” aan het licht brengen.

Porsche en SAP willen profiteren van elkaars expertise. Het is de bedoeling om gezamenlijk nieuwe systeemoplossingen en producten op IT-gebied te ontwikkelen, niet exclusief voor Porsche, maar later ook als standaard voor andere bedrijven in de auto-industrie.

Voor Martin Wezowski is Porsche al langer een oriëntatiefactor. Dit is vooral te danken aan zijn tweede carrière als ontwerper. “Voor mij is een Porsche altijd iets speciaals. Niet alleen een zeer aansprekend object, maar ook een kunstwerk”, vertelt hij enthousiast. “Met de Taycan heeft Porsche absoluut een gedurfde stap gezet richting de elektromobiliteit. Het zal interessant zijn om te volgen waarheen deze ontwikkeling Porsche en de sportwagenindustrie gaat leiden.” Wezowski heeft misschien wel ideeën over waar dit naartoe gaat. Maar op dit punt doet de ‘chef futurist’ er het zwijgen toe en geniet hij van het heden en concreet van de esthetiek van de eerste volledig elektrische Porsche.