De straat op
Ruim veertig jaar geleden komt in New York een jeugdcultuur op die nog steeds doorwerkt – ook in Europa. De hiphopcultuur is meer dan alleen muziek en rap, met graffitikunst, breakdance en een eigen mode. We gaan met hiphopkenner Niko Hüls alias Niko Backspin in de Porsche Cayenne S Coupé op ontdekkingsreis langs de belangrijkste centra van Europa en duiken in een wereld vol innovatiekracht, ritme, gevoel en intelligentie.
Porsche Cayenne S Coupé
Brandstofverbruik binnen de
bebouwde kom: 11,5–11,4 l/100 km
Buiten de bebouwde kom: 8,2–8,0 l/100 km
Gecombineerd: 9,4–9,2 l/100 km
CO2-uitstoot gecombineerd: 216–212 g/km (geldig vanaf 06/2020)
Alle technische gegevens in dit magazine kunnen per land verschillen.
ROADTRIP
BERLIJN – AMSTERDAM – KOPENHAGEN – LONDEN – BARCELONA – PARIJS
MOTTO
HIPHOP IS DE SPREEKBUIS VAN DE STRAAT
Het was altijd zijn droom om “het verhaal van hiphop opnieuw te vertellen”, zegt Niko Hüls. Hij is de directeur van het Duitse magazine Backspin en kent de Europese hiphopwereld van binnen en buiten. “Door de samenwerking met Porsche is dat gelukt.” Uit talloze ontmoetingen met de diverse hoofdrolspelers uit de scene zijn bonte filmreportages ontstaan, die een veelzijdig beeld geven.
Josi Miller
STAD
BERLIJN – DUITSLAND
MOTTO
HIPHOP IS PASSIE
Als teenager raakt de dj uit Leipzig gefascineerd door vinyl. Ze leert mixen, scratchen en eigenlijk alles wat je met platen kan doen. Miller: “In het begin had ik vaak het idee dat ik alleen maar werd geboekt omdat ik een vrouw ben. Er waren maar weinig mensen die echt luisterden wat ik precies deed.” Inmiddels draait ze regelmatig in clubs en reist ze als tour-dj mee met rappende collega’s. Samen met haar collega Helen Fares produceert ze sinds 2016 ook de podcast Deine Homegirls. Met hun gasten bespreken ze muziek en maatschappij. Het motto: “Je bent nooit uitgeleerd. Er is altijd een scratch die je nog niet kent. En alles ontwikkelt zich continu.”
Het eerste deel van de documentaire heet Back To Tape en richt zich op Duitsland: München, Stuttgart, Heidelberg, Frankfurt am Main, Hamburg en Berlijn. Voor deel twee bezocht Hüls de hotspots van hiphop in heel Europa: Amsterdam, Kopenhagen, Londen, Barcelona en Parijs.
Kool Savas
STAD
BERLIJN – DUITSLAND
MOTTO
HIPHOP IS FAMILIE
De ‘King of Rap’ (links naast Hüls) draait al meer dan dertig jaar mee. Als voormalig directeur van het legendarische Berlijnse label Optik Records gaf hij veel jonge rappers een platform. In 2011 stond hij met zijn album Aura voor het eerst bovenaan in de hitlijsten. “Voor mij als vluchtelingenkind is hiphop ook een soort thuis”, vertelt hij. “Hiphop heeft me de waarden bijgebracht voor een sociale samenleving.”
“Hiphop is een soort thuis.” Kool Savas
Hüls ging weer de straat op. “We wilden laten zien hoe mensen op compleet verschillende plaatsen verbonden zijn via een gedeelde cultuur.” Bij iedere ontmoeting groeide zijn netwerk verder. Deel twee heet Back 2 Tape, een citaat met een typische woordspeling.
Edson Sabajo
STAD
AMSTERDAM – NEDERLAND
MOTTO
HIPHOP IS LIFESTYLE EN LEVENSGEVOEL
De dj en producer is medeoprichter van het Amsterdamse sneakercollectief Patta. Voor hem begon hiphop in het midden van de jaren tachtig: “We luisterden nog naar Madonna of Kool & the Gang en ineens was er een hele andere beat. Heel snel ontstond er een hechte gemeenschap. Niets was van elkaar gescheiden. Graffiti, dj’en, breakdance, rap: alles kon. Iedereen probeerde alles uit, ik ook.” Hüls ontmoette in Amsterdam ook de rapper en R&B-zanger Pete Philly.
Hüls weet dat het imago van hiphop wordt bezoedeld door de simpele provocaties van de gangstarap. Juist daarom wil hij het ware karakter van de hiphop laten zien. De roots van de inmiddels internationale jeugdcultuur liggen in het New York van de jaren zeventig. De stad was arm en in de smalle straten van de wijk Bronx heersten afval, armoede en vernieling. Criminele gangs waren alomtegenwoordig. Hiphop verwerkt deze achtergrond in de kunst, maar biedt ook een bevrijding uit deze wereld. De jeugd in de verpauperde wijk leerde nieuwe communicatievormen, nieuwe manieren om zich uit te drukken. In het begin hadden graffiti, rap, breakdance en dj’en niets met elkaar te maken. Maar één ding hadden ze met elkaar gemeen: ze boden creatieve battles, in plaats van het negatieve, vernietigende straatleven.
Lars Pedersen
STAD
KOPENHAGEN – DENEMARKEN
MOTTO
MOTTO HIPHOP IS RESPECT VOOR DE ARCHITECT
De Deen (rechts naast Hüls) staat aan het hoofd van het Instituut voor Urban Arts in Kopenhagen. Samen met Peter Skensved (links) is hij de curator van een project dat in ieder geval in Europa absoluut uniek is: de Evolution Wall van 470 meter, die als officieel graffitiproject van de Deense hoofdstad ontzettend veel invloed heeft. De muur documenteert continu de actuele stijlen en ontwikkelingen in de graffitiscene. Op een andere locatie krijgt Back 2 Tape een eigen verrassingsgraffiti.
De eerste golf van rap, de zogeheten old school, fascineerde wereldwijd zowel jongeren als critici. Toch bleef de subcultuur nog grotendeels beperkt tot de Verenigde Staten. Pas aan het einde van de jaren tachtig, toen de new school met groepen als RUN DMC en Public Enemy opkwam, ontstonden er ook eigen creatieve bewegingen in Europa. De eerste groepen, zoals Advanced Chemistry uit Heidelberg of het collectief Kolchose uit Stuttgart, kwamen vaak voort uit jeugdtehuizen. Hun manier van werken doet denken aan de huidige start-upscene: maximaal effect bereiken met een minimale uitrusting en goede ideeën.
Sune Pejtersen
STAD
KOPENHAGEN – DENEMARKEN
MOTTO
HIPHOP IS SOUL
De Duitser woont bijna dertig jaar in Christiania, een autonome gemeenschap in Kopenhagen die wordt geduld door de staat. De professionele danser organiseert de breakdancewedstrijd Floor Wars. Het evenement heeft een vaste plek op de cultuurkalender, niet alleen voor fanatieke hiphoppers, maar ook voor allerlei families. Ondertussen performen de Flying Steps in Duitsland ook op klassieke muziek van Johann Sebastian Bach en betrekken ze jong en oud bij hun dansacademie.
In het begin probeerden Europese hiphoppers nog om de slang van hun Amerikaanse voorbeelden over te nemen, maar al snel gingen ze intensief met hun eigen taal aan de slag. Er ontstond een multiculturele mix van zelf geschreven rhymes, sampling-techniek en het verlangen om zich uit te drukken. Het leven in arme voorsteden vond weerklang in gerapte dichtregels.
Apex Zero
STAD
LONDEN – GROOT-BRITTANNIË
MOTTO
HIPHOP IS FILOSOFIE
Londen is een bijzondere etappe in onze reis door Europa. Hier kwam al vroeg een eigen muzikale identiteit op, met invloeden van reggae en ska. In het stadsdeel Brixton, met zijn Caribische invloeden, spreken we Rodney P, één van de grondleggers van de Britse rap, en Apex Zero, de uitgever van het magazine I Am Hip-Hop. Apex: “Het is belangrijk dat hiphop mensen perspectief geeft, waar ze ook vandaan komen. Hiphop heeft me laten zien wie ik ben. Het is een cultuur die mensen bij elkaar brengt.” Voor hem was hiphop altijd open en multicultureel, maar tegelijkertijd wordt het bedreigd door culturele uitverkoop. “Maar de goede hiphop overleeft het wel.” Net als Apex benadrukt ook Rodney P de maatschappelijke betrokkenheid, die de stroming al vanaf de begindagen kenmerkt: “Met al zijn facetten brengt hiphop jong en oud samen, maar ook arm en rijk, zwart en wit. Jonge mensen vragen vaak wie de grootste rapper aller tijden is. Maar die vraag is verkeerd. Het gaat erom wie de grootste MC, de Master of Ceremonies is, die de meeste invloed heeft gehad op de positieve rebellie in de muziek.”
“Hiphop heeft me laten zien wie ik ben.” Apex Zero
Er ontstonden verschillende hiphopvarianten, Frans, Spaans, Italiaans en natuurlijk ook Nederlands. De nieuwe jeugdcultuur werd een universele code. Artiesten waren niet meer alleen, maar deel van iets groters, een wereldwijd idee.
El Xupet Negre
STAD
BARCELONA – SPANJE
MOTTO
HIPHOP IS LIEFDE
De zwarte fopspeen is het merkteken van een van de belangrijkste streetartkunstenaars van Spanje. In Barcelona vertelt El Xupet hoe hij als creatieveling in de underground zijn passie voor schilderen ontdekte, in combinatie met de vrijdenkende instelling van een punker die hij ook nu nog koestert. Hij maakt een wijde boog om de kunstgeschiedenis: “Mozart zou nu geen piano spelen, maar vinyl scratchen. En Leonardo da Vinci zou niet op doek schilderen, maar op kaal beton.” De groep Falsalarma werd ook in Barcelona opgericht en veroverde vanuit de armoede van de voorstad de top van de subcultuur – en werd ook opgenomen in Back 2 Tape.
Mikel Rosemann, deel van de beroemde breakdanceformatie Flying Steps uit Berlijn: “Het maakt niet uit of je een workshop geeft voor een paar jongeren, of dat je wereldberoemd wilt worden.” Veel van de Europese hoofdpersonen in Back 2 Tape grijpen terug op de Amerikaanse roots uit de jaren tachtig. Tegelijkertijd heeft de hiphop zich sindsdien steeds weer opnieuw ontwikkeld. Gebuhr, een jong Deens hiphopduo: “Zolang je de juiste vibe hebt, doet je leeftijd er niet toe.” De vibe – dat is het gevoel, de overtuiging, het hart. Apex Zero uit Londen vult hen aan: “Hiphop is al veertig jaar een cultuur die iedere nieuwe generatie voor zichzelf verovert, zich eigen maakt. Hoewel veel mensen inmiddels grijze haren hebben en nog steeds meedoen.”
Lord Esperanza
STAD
PARIJS – FRANKRIJK
MOTTO
HIPHOP IS DEMOCRATIE
Théodore Desprez is pas 23 jaar oud, maar heeft al succes in de Franse muziekscene. Gettorijm is niks voor hem. Hij werkt liever met literaire referenties en bekritiseert gelijktijdig de politiek: “Mijn vader nam me vroeger vaak mee naar klassieke concerten en lezingen, dat werkt door in mijn muziek.” Nicolas Couturieux is ook een Parijse grootheid op de Back 2 Tape-tour. Als curator voor urban art brengt hij graffiti in musea.
Dat is het inclusieve karakter van de hiphop, dat bij de Back 2 Tape-tour door Europa goed naar voren komt. De Amsterdammer Edson Sabajo, al jaren actief als dj en sneakerdesigner, is ervan overtuigd: het ego is belangrijk voor de eigen carrière, maar zonder een duidelijke verbondenheid met het grotere geheel is succes ondenkbaar. De jonge Lord Esperanza, die in Frankrijk succes heeft als rapper, is het met hem eens. Steeds weer wordt het gezegd: “Het doet er niet toe waar je vandaan komt, wat je huidskleur of je geslachtsidentiteit is.”
MOTTO
HIPHOP IS CULTUUR
Vanaf het begin heeft hiphop ook uitstekende vrouwelijke rappers voortgebracht, waaronder Roxanne Shanté, Salt-N-Pepa en Lauryn Hill. Tegelijkertijd heeft het genre ook nu nog een reputatie van machismo en seksisme. Ook dit aspect van de subcultuur komt naar voren in Back 2 Tape. De Berlijnse activiste Miriam Davoudvandi, alias DJ Cashmiri, is er duidelijk over: “Feminisme en hiphop sluiten elkaar niet uit.” Podcaster Josi Miller, die ook werkt als tour-dj van cloudrapper Trettmann uit Leipzig, vult aan dat er zoveel vrouwen actief zijn bij concerten en festivals, dat de vraag naar man-vrouwverhoudingen niet meer zo vaak opkomt. Anderzijds zijn de twee vrouwen het erover eens dat de status quo nog moet worden uitgebouwd. Hun credo: “Zichtbaar blijven, werk naar je toe trekken.”
Voor Niko Hüls is deze reis door de wereld van de hiphop voorlopig ten einde. Hij droomt ervan om nog een grand finale te draaien van Back 2 Tape, met de pioniers in Amerika. Met Kool Savas praat hij tussendoor over de voordelen van een Porsche. Hij moet denken aan het beroemde citaat van oprichter Ferry Porsche: “Ik heb om me heen gekeken, maar ik kon de auto van mijn dromen niet vinden. Daarom besloot ik hem zelf te bouwen.” Voor Niko Hüls ligt de parallel voor de hand: “Ook hiphop is een zelfgemaakte droom. En het heeft ook de wereld veroverd!”
SideKICK:
Back 2 Tape
De documentaire Back To Tape en de Europese opvolger Back 2 Tape zijn online te streamen via newsroom.porsche.com/backtotape. Meer foto’s zijn te vinden op het Instagram-kanaal @porsche_newsroom.
