Vormvreugde
Dit is het verhaal van een architect, gebogen stalen buizen, een tafellamp en tijdstabiel design. En van een zeldzame Porsche uit Californië.
Wat doet deze Porsche in een meubelfabriek? Voor Ulf Möller is het een uitstekende combinatie. Hier in de fabriek van Thonet begint zijn bijzondere 911-verhaal. In 2010 ontwerpt de designer de lamp ‘Lum’ voor deze vooraanstaande meubelproducent. Van het designhonorarium kocht hij zijn ‘America Roadster’, een zeldzame speciale uitvoering van de Porsche 911. “Mijn beloning”, zegt Möller, terwijl hij langs de witte cabrio naar de fabriekshal wijst: “En hier wordt mijn Lum gemaakt.” Zo komen twee dingen samen, die bij elkaar horen – in ieder geval volgens Möllers esthetische visie. De witte Porsche 911 Carrera 2 met zwarte kap en turbo-look verdient de spotlights.
Möller houdt van onconventioneel. Zijn opvallend lange haren vormen een halo om zijn hoofd, hij draagt een zilverkleurig donsjack en hoge rijlaarzen. Zo voelt hij zich goed en kan hij op ieder moment spontaan naar de paardenwei om zijn merrie Daisy de nodige beweging te geven. Wie Möller ziet, denkt direct aan Doc Brown uit de filmklassieker Back to the Future. En ook deze uitvinder maakt graag bizarre ideeën waar. Möller geniet ervan om mensen te verrassen – zo ook bij onze fotoshoot met zijn America Roadster, midden in de meubelfabriek. Een deel van de fabriekshal is speciaal voor ons leeggeruimd. Zo kan Möller de wagen laten fotograferen op de plek waar stalen buizen worden gebogen voor Lum, zijn elegant gevormde lamp.
“Form follows function”, vindt Möller als het gaat om geslaagd design. “Je moet authentiek met het materiaal werken en het de ideale vorm geven voor je beoogde doel.” Bovendien heeft hij het graag over ‘tijdstabiel’, waar anderen ‘tijdloos’ zouden zeggen: “Tijdstabiel wordt namelijk waardestabiel.” Dat geldt voor stoelen en lampen, maar ook voor auto’s. Het is volgens Möller geen toeval dat Ferdinand Alexander Porsche – verantwoordelijk voor de Porsche 911 en de Porsche 904 – aan de Hogeschool voor Vormgeving in Ulm heeft gestudeerd. “Ulm staat als geen andere school voor een functionele, gereduceerde esthetiek.” Ook bij Thonet wordt dit vormdenken aangehouden. Tenslotte houdt de meubelmaker zich consequent aan de klassieke Bauhaus-tradities.
Bij het ontwerp van de iconische Lum ging het Möller niet alleen om een puristische, precieze vorm. Alleen design is voor hem niet voldoende. Als iets er goed uitziet, wordt het voor Möller nog niet per se een klassieker – daarvoor is een combinatie nodig met vooraanstaande technologie.
“Wat Porsche momenteel doet met de Taycan, dat kun je ergens vergelijken met de manier waarop Thonet tien jaar terug naar lampen is gaan kijken”, vindt Möller. Hij kijkt even naar de 911 en dan weer naar de stalen buizen van zijn Lum. De led-technologie, de aanraakbediening, de elektronica die werd ingebouwd in een stalen buis van slechts 22 millimeter doorsnede… dat was toen allemaal ultramodern en voor Thonet ook nog eens compleet onbekend terrein. Möller: “We hebben er maanden voor nodig gehad om alles daadwerkelijk te laten werken zoals we hadden bedacht.” Eén van de belangrijkste uitdagingen in die tijd was de temperatuurbeheersing, net als bij elektrovoertuigen. Bij hoge temperaturen geeft een led snel de geest. Daarom is in de Lum-lamp een intermitterende gelijkstroomspanning toegepast, die ervoor zorgt dat de led met hoge snelheid continu in- en uitgeschakeld wordt. Voor het menselijk oog is dat snelle knipperen niet waarneembaar, maar de korte uitschakelingen zijn voldoende om de temperaturen onder controle te houden. En die technische inspanning betaalt zich uit: de leds gaan min of meer eeuwig mee. “Ook dat noem ik tijdstabiel.”
Natuurlijk is ook zijn 911 America Roadster tijdstabiel. Möller ontdekte de auto in 2011 in Californië. Hij importeerde de cabrio met turbobreedte, generatie 964, naar zijn thuisstad Kassel. Van deze 911-uitvoering zijn in het begin van de jaren negentig slechts ongeveer vierhonderd auto’s gebouwd. Het model was een eerbetoon aan de allereerste America Roadsters, onweerstaanbare Porsche 356 tweezitters met een stoffen kap, in 1952 en ’53 speciaal geproduceerd voor de Amerikaanse markt.
America Roadster:
Around four hundred Porsche 911s (964 generation) were made in 1992 for a special series in the USA. The car was an homage to the Porsche 356 America Roadster that had appeared forty years earlier.Ulf Möller vond zijn exemplaar door puur toeval. “Er stond 75.000 mijl op de teller en de wagen was in topconditie”, herinnert hij zich. “Ik was vooral onder de indruk van de brede carrosserie. En dan dat coole ‘Roadster’-opschrift achterop – een betoverende auto.” En een wagen die swingt. De Amerikaan die de Roadster voor Möller in bezit had, liet een muziekinstallatie inbouwen: acht speakers, een subwoofer achter de stoelen en een versterker onder de kap, allemaal van Braun. “Toen ik de kofferbak voor het eerst opendeed, stond ik echt even te kijken. Die lag behoorlijk vol.” Möller: “Het geluid is bizar, deze wagen knalt al voordat je gas geeft.”
Dat Möller zo spontaan viel voor de America Roadster, lag aan een herinnering uit zijn studententijd – zijn allereerste rit in een Porsche. We schrijven Erfurt, 1990: Möller is 21 en studeert architectuur en stedenbouwkunde. Naast zijn studie werkt hij bij een architectenbureau. Direct na de val van de muur bouwt dit bureau een pizzeria in de stad. Na een inspectie op de bouwlocatie drukt zijn baas Ulf een sleutel in de hand, van zijn gloednieuwe Porsche 911 (964). Met de opdracht: “Ga tanken!” Möller: “Ik was helemaal enthousiast, hoewel het eerst nogal een tocht was. Ik reed met het koude zweet in mijn handen door Erfurt en kon geen enkel tankstation vinden. En toen ik er eindelijk één zag, wilden ze daar net sluiten. Ik had nogal wat overtuigingskracht nodig om toch nog de tank te kunnen vullen. Maar het rijgevoel was fantastisch.”
Minimalistisch en tijdstabiel:
The current hallstand S 1520 recalls the Thonet classic B 52/1 from the years 1930/31. A Bauhaus design that never ages.Eigen vorm weg van de norm.
Het design van Möller is altijd tijdstabiel.
Het duurt twintig jaar voordat Möller weer een 911 rijdt. Dit keer is de auto van hem. In de tussentijd begint de designer voor zichzelf en wordt partner – inmiddels eigenaar – van een architectenbureau. Zo rond de millenniumwisseling ontvangt hij een aanvraag van Thonet. De Duitse meubelfabrikant is op zoek naar een planner voor een renovatie. Vandaag de dag is Möller de huisarchitect van Thonet. Zijn meest recente projecten: de nieuwe showroom in de voormalige gezinsvilla en de houten gevel van de productiehal een paar straten verderop. Hier wacht ook de America Roadster op onze fotoshoot.
Garage:
Möller’s Porsches, including two Boxsters, are housed in a former industrial building.“Voor mij is de 964 één van de mooiste 911-modellen.” Möller zwijmelt over de klassieke voorkant met zijn karakteristieke opstaande koplampen, over de brede wielen van achttien inch en over de “voorname en tegelijkertijd gespierde” uitstraling van het geheel. “Ik vind het heerlijk om achter het stuur te zitten en in de achteruitkijkspiegel te kijken, want dan zie je ontzettend veel auto.”
Routinegeluk:
Möller is especially pleased with his Macan’s endurance qualities and connectivity.“De Roadster is inmiddels 28 jaar oud, maar hij voelt bijna net zo fris en gretig aan als een nieuwe wagen.” Möller weet waar hij het over heeft, want zijn wagenpark bestaat inmiddels volledig uit Porsches. Naast de zeldzame Roadster staat een gele Porsche Boxster Spyder (generatie 981) in zijn garage. “Dat is mijn extra portie vitamine C”, lacht Möller. Een plek verderop, met een wat agressiever pakket: een rode Porsche Boxster Spyder uit 2011, generatie 987. En dan is er nog zijn zwarte Macan voor dagelijks gebruik. Möller is een ware liefhebber, maar ook een designer – wat voor auto zou hij zelf ontwerpen? “Ik zou een aerodynamisch perfecte combinatie bouwen”, antwoordt Möller. Natuurlijk zou zijn auto technisch innovatief zijn, en ook puristisch. Bauhaus voor de 21e eeuw.
THONET
In 1819 richt Michael Thonet in het kleine dorpje Boppard aan de Rijn zijn eigen meubelmakerij op. Hij wint bovenregionale bekendheid door een nieuw proces te ontwikkelen om massief hout te buigen. Hierbij worden balken van beukenhout zacht gemaakt met waterdamp van 107 graden, in hun vorm gedwongen en vervolgens gefixeerd. Thonet verhuist later naar Wenen en creëert hier met deze techniek zijn icoon: de Weense koffiehuisstoel ‘Nr. 14’ (tegenwoordig ‘Nr. 214’). Door de eenvoudige constructie vormt deze stoel het begin van de industriële productie in de meubelbranche. Er zijn er inmiddels meer dan vijftig miljoen van gemaakt. In de jaren twintig ontwerpen Bauhaus-designers als Ludwig Mies van der Rohe, Marcel Breuer en Mart Stam meubilair gemaakt van stalen buizen, waarvoor ze een competente producent nodig hebben. De keus valt op Thonet, dat inmiddels weer in Duitsland is gevestigd. De technici van het bedrijf perfectioneren het proces voor de nauwkeurige vervorming van stalen buizen. Deze innovatiekracht maakt Thonet tot de internationale nummer één voor de productie van de moderne Bauhaus-meubels. Ze maken diverse klassiekers, waaronder de vrijdragende stoel ‘S 32’, waarop de kopers volgens Marcel Breuer zitten “als op een elastische zuil van lucht”.
