Back to the Future

Hoeveel hamburgers moest hij vroeger verkopen, voordat hij met zijn bijbaantje weer een nieuwe set banden kon kopen voor zijn gocart? Neel Jani (35) denkt er serieus over na. Hij is altijd gefascineerd geweest door getallen en rekenspelletjes, vanaf het moment dat hij leerde rekenen. Hij zit met zijn vrouw Lauren in Jack & Joey, een burgertent in Mantes-la-Jolie, zo’n vijftig kilometer ten noordwesten van Parijs. De vraag brengt hem terug naar zijn jeugd, toen hij als 13-jarige meehielp in het fastfoodrestaurant van zijn ouders. Het doel: volwassen worden en coureur worden. Diep in gedachten rijdt hij zijn laatste race in een gocart nog een keer, zijn lichaam slechts centimeters boven het asfalt, op zoek naar de lijn, gecontroleerd remmen, zo min mogelijk sturen om het materiaal te sparen. Dan kijkt hij op en is weer volledig in het nu. De lunchpauze is voorbij. Buiten staat de nieuwe Porsche 911 Carrera S Cabriolet klaar.

Ze zijn vertrokken vanuit Parijs, op weg naar Rouen. Van Mantes-la-Jolie is het nog ongeveer negentig kilometer naar de Normandische hoofdstad, maar ze zullen er nog uren over doen: een langgerekte reis door het verleden, op zoek naar sporen van het begin, 125 jaar geleden. Jani volgt de geboorte van de motorsport.

Maar Neel Jani is wellicht ook de toekomst: hij rijdt voor het nieuwe Formule E-fabrieksteam van Porsche, dat in december aan de start staat van het zesde seizoen van het ABB FIA Formula E Championship, dat wereldwijd wordt uitgezonden. De Zwitser rijdt al sinds 2013 voor Porsche en wordt de eerste rijder met een Formule E-stoeltje bij het fabrieksteam. Hij is snel en heeft ervaring in de Formule E, en als testrijder geniet hij veel aanzien in een technologische discipline die van groot belang is voor de toekomst. In 2016 schreef hij met zijn team Le Mans op zijn naam in de Porsche 919 Hybrid en werd hij FIA-wereldkampioen voor lange afstanden. In de 919 behaalde hij tussen 2014 en 2017 vier zeges, negen polepositions en vier keer de snelste rondetijd. In 2018 zette hij met de 919 Hybrid Evo een nieuw record neer op het circuit van Spa-Francorchamps, dat het Formule 1-baanrecord van Lewis Hamilton deed verbleken.

Maar nu, in Frankrijk, geniet Jani van een korte onderbreking in het zware testschema, en zoekt hij naar de verbinding tussen verleden, heden en toekomst. Het vertrekpunt was de Boulevard Maillot in het noordwesten van Parijs. Op 22 juli 1894 ging hier ook de allereerste race in de geschiedenis van de motorsport van start: Paris-Rouen, een “wedstrijd voor wagens zonder paard”, werd uitgeschreven door Pierre Giffard. Als chef-redacteur van de stadskrant Le Petit Journal wilde hij demonstreren dat de toekomst toebehoorde aan de automobiel. Ruim 100 chauffeurs meldden zich aan en 21 voertuigen kwamen door de technische keuring: voertuigen op benzine, stoom of gas, maar ook – nadrukkelijk gewenst – met een elektroaandrijving. Het werd een bijzonder deelnemersveld, met grote kolossen en lichte driewielers, leverwagens en bussen tegenover slanke benzineauto’s. Het prijzengeld van 5000 franc was niet voor de snelste chauffeur, maar voor degene die het “minst gevaarlijke, eenvoudigst te bedienen en goedkoopste voertuig” presenteerde. ’s Ochtends vroeg om 8.01 uur zwaaide de startvlag. Het eindpunt van de twaalf uur durende betrouwbaarheidsrit lag 126 kilometer verderop aan de Esplanade du Champ de Mars in Rouen. Zeventien deelnemers haalden de eindstreep, afgepeigerd, stoffig en uitgeput.

“We kunnen ons niet eens een beetje voorstellen wat die race toen betekende voor de mensen en het materiaal”, vertelt Jani. “En vandaag hebben we geen enkel idee hoe we ons over 125 jaar zullen voortbewegen.” Eén ding weet hij wel: “Het zal niets meer te maken hebben met de auto’s zoals we die nu kennen. Die eerste race was bedoeld om te laten zien dat een voertuig meer dan honderd kilometer kan afleggen. Het ging erom dat ze de streep zouden halen. Tegenwoordig gaat het om efficiency.”

Jani start de motor van de 911 Carrera S Cabriolet. De precieze route van Parijs naar Rouen van vroeger kan hij niet volgen. De onverharde weggetjes van 1894 zijn verdwenen onder snelwegen en provinciale wegen. En ook de enorme krachtsinspanning van de race en de speciale pioniersstemming zijn moeilijk voelbaar in de nieuwste 911. Jani rijdt in de achtste generatie van een icoon, met het beste van alle eerdere modellen en de nieuwste innovaties van nu. 331 kW (450 pk; 911 Carrera S Cabriolet: brandstofverbruik gecombineerd: 9,1 l/100 km, CO₂-uitstoot (gecombineerd): 208 g/km, efficiëntieklasse: F (geldig vanaf 06/2019)). In slechts 3,7 seconden van 0 tot 100 km/u met optioneel Sport Chrono-pakket. Een maximumsnelheid van 306 kilometer per uur. 125 jaar geleden lag de gemiddelde snelheid van Parijs naar Rouen bij 17,5 kilometer per uur.

“Het ging erom dat ze de streep zouden halen. Tegenwoordig gaat het om efficiency.” Neel Jani, Formule E-coureur

Een paar dagen terug reed Jani in Le Mans voorlopig zijn laatste langeafstandsrace in het FIA World Endurance Championship. “Als Porsche je de kans geeft om als eerste coureur in de geschiedenis van het merk te rijden voor het fabrieksteam van de Formule E, dan moet je prioriteiten stellen.” Hij heeft zin in de Formule E, maar hij heeft er ook veel respect voor. Voor de intensiteit, voor zijn sterke concurrentie, en voor de circuits. De Formule E wordt daar gereden, waar ook de toekomst van de elektromobiliteit ligt: in stedelijk gebied, waar mensen samenkomen. Een race door de straten van een metropool heeft een bijzondere aantrekkingskracht. Formule E komt naar de mensen toe, in plaats van andersom.

Porsche is het enige compleet nieuwe team in het volgende seizoen. Bovendien is de Formule E de eerste categorie waarin Porsche niet met een volledig eigen wa gen meedoet. Tachtig procent van de componenten van iedere auto in de Formule E is namelijk identiek. Eigen ontwikkelingen zijn echter toegestaan in alle onderdelen van de aandrijving: de elektromotor, de omvormer, de versnellingsbak, de achterwielophanging en de software. De fijnafstemming bepaalt wie er wint of verliest. En soms natuurlijk ook een beetje geluk.

“Onze racewagen is klaar. Bij de maximaal vijftien toegestane testdagen en de vele uren in de simulator gaat het alleen nog maar om de details”, vertelt Jani. Het doel is niet alleen een perfecte afstemming van de wagen, maar ook een gedetailleerd plan voor het energiebeheer. De verwachtingen liggen hoog, maar Jani heeft er alle vertrouwen in: een plek op het podium is voor hem haalbaar. Het zou niet de eerste keer zijn: drie jaar geleden won hij de 24 uur van Le Mans voor Porsche, samen met Romain Dumas en Marc Lieb. “Le Mans kan je niet winnen”, weet Jani. “Le Mans laat jou winnen – of niet.”

Elf achtereenvolgende jaren Le Mans hebben Jani veel geleerd, wat goed van pas zal komen in de Formule E. “Vooral geduld.” Hij rijdt naar Mantes-la-Jolie, waar de deelnemers 125 jaar geleden anderhalf uur pauze hielden, zo’n drie uur na de start in Parijs. Lauren en Neel Jani bekijken foto’s. Toen iemand hem enkele jaren geleden vroeg naar zijn gezinsplanning, was Jani duidelijk: “Eerst wil ik Le Mans winnen, dan kan ik over kinderen nadenken.” Inmiddels heeft het paar een zoon. En nu komt de Formule E.

Hij stuurt de Porsche linksaf, een korte onverharde weg op. Hoge, compacte heggen ontnemen het zicht op het park en het kasteel Bizy in Vernon, in Normandië. Neel en Lauren zijn welkom, ze mogen de Porsche 911 op de binnenplaats parkeren. Het gebouw is een monument, in de volksmond heette het le petit Versailles de Normandie.

Rond zonsondergang komen ze aan in Rouen, stad van honderd kerktorens, middeleeuwse steegjes, gotische kathedraal. Het eindpunt van hun reis. Een stenen plaquette op de oude markt herinnert aan een gruwelijk verleden: hier werd Jeanne d’Arc verbrand, in 1431. Veel tijd is er echter niet, daarvoor hebben ze onderweg te veel tussenstops gemaakt, spontaan afslagen genomen in de cabrio, steeds weer gepauzeerd aan de Seine, een oude molen bezocht, bruggen gefotografeerd en gekeken naar de internationale 24 uurs motorbootrace van Rouen. Maar Jani wil nog steeds niet zeggen hoeveel hamburgers hij 22 jaar geleden moest verkopen voor een set kartbanden. Dan maar een andere vraag: op welke plek denkt hij dat Porsche in 2020, aan het einde van zijn eerste seizoen in de Formule E, zal belanden? “In de eerste acht races van de huidige serie waren er acht verschillende winnaars”, zegt Jani. “Technisch zijn de verschillen zo klein, dat het echt de rijder is die het verschil maakt.” Jani stapt uit en loopt naar de fontein aan de Esplanade du Champ de Mars. Hij draait zich om en glimlacht. “Ik heb nog nooit in mijn leven ergens aan meegedaan om niet op de bovenste trede van het podium te komen.”

“Het is echt de rijder die het verschil maakt.” Neel Jani